Shkencëtarët kanë krijuar modele “të plota” të embrioneve njerëzore, pa përdorur spermë, vezë apo mitër. Ekipi i Institutit Weizmann thotë se “modeli i tyre i embrionit”, është bërë duke përdorur qeliza staminale, një punë që hap rrugën për përparime në fertilitet, testime farmaceutike dhe transplante.
“Ky është modeli i parë i embrionit që ka organizim strukturor të ndarjes dhe ngjashmëri morfologjike me një embrion njerëzor në ditën e 14-të,” tha Prof Jacob Hanna, i cili drejtoi kërkimin në Institutin Weizmann në Izrael. Në dy javë, topat e qelizave ishin rreth gjysmë milimetri të gjerë. Madje lëshuan hormone që e kthyen pozitivisht testin e shtatzënisë në laborator.
Ambicia për modelet e embrionit është të sigurojë një mënyrë etike për të kuptuar momentet më të hershme të jetës sonë.
Javët e para pasi një spermë fekondon një vezë është një periudhë ndryshimi dramatik, nga një koleksion qelizash të paqarta në diçka që përfundimisht bëhet e dallueshme në një skanim të foshnjës. Kjo kohë vendimtare është një burim kryesor i abortit dhe defekteve të lindjes.
Ky hulumtim, i botuar në revistën Nature, përshkruhet nga ekipi izraelit si modeli i parë “i plotë” i embrionit për imitimin e të gjitha strukturave kyçe që dalin në embrionin e hershëm.
Ky është me të vërtetë një imazh tekstual i një embrioni njerëzor të ditës 14,” thotë Prof Hanna, gjë që “nuk është bërë më parë”.
Në vend të një sperme dhe veze, materiali fillestar ishin qelizat burimore të cilat u riprogramuan për të fituar potencialin për t’u bërë çdo lloj indi në trup.
Kimikatet u përdorën më pas për të nxitur këto qeliza burimore në katër lloje qelizash të gjetura në fazat më të hershme të embrionit njerëzor:
qelizat epiblaste, të cilat bëhen embrioni i duhur (ose fetusi)
qelizat trofoblaste, të cilat shndërrohen në placentë
qelizat hipoblastike, të cilat bëhen qese mbështetëse e vezës
qelizat e mezodermës ekstraembrionale
Një total prej 120 prej këtyre qelizave u përzien në një raport të saktë. Rreth 1% e përzierjes filloi udhëtimin e grumbullimit spontan të tyre në një strukturë që i ngjan, por jo identike, një embrioni njerëzor.
“Unë u jap meritë të madhe qelizave, ju duhet të bëni përzierjen e duhur dhe të keni mjedisin e duhur dhe ai thjesht fillon,” thotë Prof Hanna. “Ky është një fenomen i mahnitshëm.”
Modelet e embrionit u lejuan të rriteshin dhe zhvillohen derisa të ishin të krahasueshme me një embrion 14 ditë pas fekondimit. Në shumë vende, ky është kufiri ligjor për kërkimin normal të embrionit.
Shpresa është se modelet e embrionit mund t’i ndihmojnë shkencëtarët të shpjegojnë se si shfaqen lloje të ndryshme qelizash, të dëshmojnë hapat më të hershëm në ndërtimin e organeve të trupit, ose të kuptojnë sëmundjet e trashëguara ose gjenetike.
Tashmë, ky studim tregon se pjesë të tjera të embrionit nuk do të formohen nëse qelizat e hershme të placentës nuk mund ta rrethojnë atë.
Një aplikim tjetër që shkencëtarët kanë në mendje është përdorimi i embrioneve model për të vlerësuar ndikimin e mundshëm të ilaçeve në embrionet e vërteta njerëzore. Meqenëse gratë shtatzëna shpesh përjashtohen nga provat klinike , mjekët janë në errësirë për efektet anësore të disa prej trajtimeve më të zakonshme për gratë shtatzëna dhe foshnjat.
