Qepët duken të padëmshme në pamje të parë, por ato janë perime që ia vështirësojnë punën çdokujt që gatuan me to.
Pas prerjes së parë, qepa arrin të transformohet në një ‘armë’ të mirëfilltë falë së cilës lotët rrjedhin lumë.
A e dini përse qepa është kaq armiqësore?
Përse na bën të ngashërehemi në lot edhe kur nuk jemi të trishtuar? Si mund të mbrohemi prej saj? Përgjigjet e këtyre pyetjeve i gjeni në këtë artikull të AgroWeb.org.
Së pari kjo çështje duhet shtjelluar në aspektin botanik. Qepa bën pjesë në të njëjtën familje botanike me atë të preshit, hudhrës, qepukjave dhe qepëve të njoma.
Këto barishte së bashku ndajnë të njëjta karakteristika dhe shije që është rezultat i ambientit ku ato rriten e lulëzojnë.
Intensiteti i shijes së këtyre perimeve vjen nga një sërë përbërësish të njohura si amino acidet sulfokside.
Ekspertët bujqësorë kanë arritur në konkluzionin se kufizimi i sasive të sulfurit që furnizon bimën mund të ndryshojë shijen e qepës në mënyrë drastike.
Qepa mund të konsiderohet e zgjuar sepse ajo krijon një mekanizëm mbrojtës që shmang barngrënësit dhe ‘maskon’ veten si një bimë jo aq e shijshme.
Nga ana tjetër, disa varietete të barishteve të qepujkave çlirojnë një aromë që të përngjan me lakrën.
Qepa ka nivelin më të lartë mbrojtës nga të gjitha simotrat e saj
Enzimat e qepës prodhojnë acidin sulfenik që shpërbëhet në një element që i jep perimes aromën e fortë dhe të spikatur dhe në një agjent të quajtur propanethial-S-oxide që stimulon sytë të prodhojnë lot.
Ky përbërës kimikat me një emër kaq të ngatërruar është arsyeja përse qepët na bëjnë të qajmë, pasi irriton gjendrat e lotit si një gaz lotsjellës.
Por sekretet e qepës shkojnë përtej. Dy përbërësit që shkaktojnë lotët – sulfoksidet dhe enzimat – prodhohen dhe akumulohen ndarazi tek bima.
Ato bashkojnë fuqitë vetëm në momentin që një kafshë ngul dhëmbët ose një njeri ngul thikën në shtresat e jashtme të qepës.
Menjëherë pas nisjes së këtij reagimi kimik, gazi i çliruar nis ‘sulmin’. Brenda pesë minutash të gjitha enzimat kryejnë punën e tyre dhe i gjithë proçesi përfundon.
Strategjia më e thjeshtë për t’u mbrojtur nga qepa është minimizimi i gazit lotsjellës që në prerjen e parë
Përdorimi i një thike të sapo mprehur dhe prerja e shpejtë dhe e pastër nënkupton që shtresat e qepës ndihen më pak të sulmuara edhe rrjedhimisht më pak agresive.
Kjo është strategjia që zbatojnë shefat profesionalë të kuzhinës të cilët nuk kanë kohë të përloten në kuzhinë. Me prerjen e tyre me thika të mprehta, ata kufizojnë prodhimin e kimikatit syn-propanethial-S-oxide.
Qërimi dhe zhytja e qepës pa lëvore në ujë për disa minuta përpara prerjes. Në këtë mënyrë mund të shuani një pjesë të përbërësve të sulfurit dhe pakësoni irritimin që perimja shkakton.
Ftohja e qepës përpara përdorimit është një tjetër mënyrë për t’i shpëtuar lotëve. Qepët e ngrira shkaktojnë më pak lot, ndonëse janë pak më të vështira për t’u prerë.
AgroWeb.org ju sugjeron zgjidhje më praktike për të prerë qepët. Proçesin realizojeni nën aspiratorin e ndezur të kuzhinës, freskueses ose nën ujin e rrjedhshëm që largon enzimat përpara se të shkaktojnë dëm.
Shpesh thuhet se të përtypësh një çamçakëz ndërsa qëron qepë parandalon lotimin.
Por ekspertët mendojnë se përtypja e çamçakëzit thjesht bën që ne të marrim më shumë frymë përmes gojës, duke evituar frymëmarrjen me hundë.
Kjo bën që të thithim sa më pak nga lënda irrituese por nuk parandalon plotësisht lotët teksa qërojmë qepë./AgroWeb.org
