Rehden, një fshat i përgjumur në Gjermaninë veriperëndimore që është shtëpia e objektit më të madh të magazinimit të gazit natyror në Evropën Perëndimore, ofron çelësin për të kuptuar se sa e vështirë do të jetë për Evropën të heqë dorë nga energjia ruse.
Vendi nëntokësor, i cili përfshin ekuivalentin e 910 fushave të futbollit dhe përbën një të pestën e kapacitetit të ruajtjes së gazit të Gjermanisë, është në pronësi dhe operohet nga Gazprom, grupi energjetik shtetëror rus.
Gazprom, i cili kontrollon një të tretën e të gjithë depozitave të gazit gjerman, austriak dhe holandez, i zbrazi rezervuarët në Rehden dhe vendet e tjera të BE-së në nivele jashtëzakonisht të ulëta vitin e kaluar në një përpjekje të dukshme për të shtrydhur furnizimet evropiane me energji përpara pushtimit rus të Ukrainës.
Konflikti ka ekspozuar bastin e rëndë mbi energjinë ruse nga Gjermania, Italia dhe pjesa më e madhe e Evropës si një gabim strategjik, thonë ekonomistët. Rusia siguron më shumë se 40 për qind të importeve të gazit dhe qymyrit të BE-së dhe një të katërtën e naftës së saj bruto.
“Në Gjermani është pak problematike që ne gjithmonë fokusohemi në një zgjidhje dhe mbështetemi pothuajse plotësisht në të,” tha Veronika Grimm, një profesore e ekonomisë në Universitetin e Erlangen-Nurnberg, e cila këshillon qeverinë. “Ndoshta tani jemi zgjuar.”
Me thirrjet në rritje që Evropa të bllokojë importet ruse të energjisë, qeveritë tani po kërkojnë alternativa, pjesë e një shtytjeje në mbarë BE-në për të ulur importet e gazit të bllokut nga Rusia me dy të tretat gjatë vitit të ardhshëm.
“Kjo është pyetja qw duhet renditur e para” ndërtimi i terminaleve dhe sigurimi i kontratave që tw jenw të pavarura nga Rusia,” tha Jörg Kukies, këshilltari kryesor ekonomik i kancelarit gjerman Olaf Scholz.
Ndërsa politikëbërësit përgatiten për mungesat e mundshme të gazit dhe kërkojnë të ndërtojnë infrastrukturën për t’u diversifikuar larg Rusisë, Evropa po përballet me disa pyetje të vështira në lidhje me sigurinë energjetike.
A mund të ndërpriten furnizimet ruse në Evropë?
Një goditje e tillë energjetike nuk mund të përjashtohet. Polonia i ka kërkuar BE-së të ndalojë të gjitha importet ruse të energjisë, ndërsa Moska ka kërcënuar se do të ndërpresë furnizimin me gaz në Evropë në pwrgjigje hakmarrje për sanksionet.
Por ndërsa Gjermania pezulloi gazsjellësin Nord Stream 2 që do të dyfishonte dërgesat direkte të gazit rus në Gjermani, ajo i ka rezistuar thirrjeve për një embargo të plotë ndaj energjisë ruse, ndwrsa Scholz e quajti furnizimin e vazhdueshëm “thelbësor”.
Leonhard Birnbaum, shefi ekzekutiv i Eon, kompania më e madhe energjetike gjermane, miratoi qëndrimin e Scholz javën e kaluar, duke thënë: “Në afat të shkurtër nuk është e mundur pa gazin rus – të paktën jo pa pasoja serioze për ekonominë evropiane”
Fatura ditore e energjisë e Evropës për Moskën është rreth 800 milionë euro. Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky i ka kërkuar Berlinit që të ndërpresë lidhjet e tij ekonomike me Rusinë, për të cilën ai tha se “thjesht ju përdor ju dhe vendet e tjera për të financuar luftën e saj”. Një sondazh i YouGov këtë muaj zbuloi se 54 për qind e gjermanëve mbështesin bojkotin e energjisë ruse.
Gerhard Mangott, profesor i studimeve ndërkombëtare në Universitetin e Insbrukut, tha se Rusia fiton 23 përqind të të ardhurave shtetërore nga taksimi i eksporteve të naftës, ndërsa taksat mbi gazin kontribuan vetëm me 8 përqind.
“Unë mendoj se Evropa do të ndërpresë furnizimin me naftë nga Rusia, por dyshoj se ata do të ndërpresin gazin,” tha ai. “Moska mund të hakmerret duke ndërprerë gazin gjithsesi.”
Shumica e vendeve evropiane kanë plane emergjente për të përballuar mungesat e gazit duke i dhënë përparësi furnizimeve shtëpiake dhe duke shkurtuar prodhimin në sektorët me intensitet energjie. Bruegel, instituti i ekspertëve, vlerëson se pezullimi i importeve ruse do ta linte Evropën të paaftë për të rimbushur rezervuarët e magazinimit përpara dimrit të ardhshëm dhe do të detyronte një ulje prej 10 deri në 15 për qind në përdorimin e energjisë nëpërmjet racionimit.
Banka Qendrore Evropiane vlerëson se një pezullim i importeve ruse të energjisë ka të ngjarë të rrëzojë 1.4 pikë përqindje nga rritja e këtij viti në eurozonë, duke e ulur atë në 2.3 për qind.
Por një studim nga Akademia Kombëtare Gjermane e Shkencave Leopoldina arriti në përfundimin se “një pezullim afatshkurtër i furnizimit me gaz rus do të ishte i menaxhueshëm për ekonominë gjermane” dhe se racionimi mund të mos kërkohet.
A mundet Gjermania të heqë dorë nga energjia ruse?
Jo lehtë. Gjermania importon rreth 60 për qind të përdorimit të saj total të energjisë, sipas Bankës Botërore. Gjysma e importeve gjermane të gazit dhe qymyrit vjen nga Rusia, e cila gjithashtu furnizon një të tretën e importeve të naftës në vend.
Ndërsa Gjermania mund të gjente alternativa ndaj naftës dhe qymyrit rus, ajo do të kishte vështirësi për të zëvendësuar shpejt gazin rus, sipas një studimi të fundit nga Econtribute, një grup kërkimor i krijuar nga universitetet e Bonit dhe Këlnit.
Gjermania djeg gaz për rreth një të katërtën e prodhimit të saj të energjisë elektrike dhe përdoret gjithashtu për ngrohjen e banesave, ngrohjen dhe ftohjen industriale dhe prodhimin e kimikateve.
Gazi natyror i lëngshëm mund të ndihmojë, por do të ishte i shtrenjtë: Gjermania nuk ka terminale LNG dhe do të duhet të mbështetet në vendet e tjera për të përpunuar importet.
Robert Habeck, ministri i ekonomisë i Gjermanisë, tha të dielën se kishte arritur një marrëveshje afatgjatë për furnizimin me LNG me Katarin.
A është Italia në të njëjtën barkë me Gjermaninë?
Po. Italianët votuan me shumicë dërrmuese në një referendum kombëtar të vitit 1987 pas Çernobilit për të vendosur një moratorium mbi zhvillimin e energjisë bërthamore. Burimet e rinovueshme furnizojnë vetëm 11 deri në 12 për qind të nevojave të Italisë për energji, shumë nën mesataren evropiane prej 22 për qind.
Me gaz që mbulon 40 për qind të nevojave të saj për energji – dhe 40 për qind të atij gazi që vjen nga Rusia – reduktimi i varësisë së Italisë do të marrë kohë.
“Ne nuk kemi një përzierje të mirë të energjisë,” tha Roberto Cingolani, ministër për tranzicionin ekologjik. “Gabimet që ka bërë vendi për dekada nuk mund të rregullohen brenda një viti.”
Prodhimi vendas i gazit në Itali ka rënë ndjeshëm, nga rreth 20 miliardë metra kub në vit – afërsisht një e treta e kërkesës kombëtare – në vetëm 3.7 miliardë metra kub në vit, kryesisht për shkak të shqetësimeve mjedisore.
“Ne kemi reduktuar prodhimin tonë vendas të gazit, por kemi rritur importet,” tha Cingolani. “Ndikimi mjedisor ishte konstant dhe ne vetëdëmtuam ekonominë.”
Si do t’i shpëtojë Evropa lidhjeve të saj energjetike ruse?
Gjermania po shtyn legjislacionin që kërkon që të gjitha objektet e depozitimit të gazit të mbushen të paktën 90 për qind deri në dhjetor – nga vetëm 25 për qind tani. Nëse është e nevojshme, kjo do të bëhet nëpërmjet blerjeve nga qeveria, si pjesë e një përpjekjeje më të gjerë të BE-së për të rritur ruajtjen e gazit.
Berlini gjithashtu shpreson të përshpejtojë ndërtimin e tre terminaleve LNG.
Rritja e investimeve në burimet e rinovueshme, si era dhe dielli, të cilat tashmë prodhojnë më shumë se 19 për qind të nevojave të Gjermanisë për energji, është pjesë e planit afatgjatë.
Berlini ka përjashtuar mundësinë e zgjatjes së jetëgjatësisë së tre termocentraleve të tij të mbetura bërthamore. Në vend të kësaj, ajo synon të rrisë prodhimin nga termocentralet me qymyr që përdorin qymyr linjit gjerman.
Cingolani tha se Roma kishte siguruar marrëveshje paraprake nga eksportuesit kryesorë të gazit për 16 miliardë deri në 18 miliardë metra kub në vit – ekuivalente me rreth gjysmën e importeve të saj nga Rusia. Por shfrytëzimi i këtyre furnizimeve do të kërkojë gjithashtu dhënien me qira të dy impianteve të rigazifikimit lundrues me një kosto prej 36 deri në 54 milionë euro në vit.
Italia po përshpejton gjithashtu miratimin e projekteve të rinovueshme në shkallë të gjerë, por sjellja e energjisë së re në qarkullim do të marrë kohë. “Kjo, për fat të keq, nuk është asgjë që mund ta korrigjoni brenda një dite,” tha Cingolani.
