Kohëzgjatja e punës dhe ndryshimi strukturor në ekonomitë në tranzicion të Evropës” është një studim i disa ekonomistëve të Bankës Botërore që ka marrë në analizë evolucionin afatgjatë të qëndrimit në punë për gjashtë ekonomi në tranzicion. Në të përfshihen Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kosova, Maqedonia e Veriut, Federata Ruse dhe Serbia dhe një vend jo në trancizion në rajon si Turqia dhe gjetjet tregojnë disa tendenca interesante për vendin tonë.
Kështu sipas studimit tek analizimi i grupmoshave për secilin vend rezulton se me përjashtim të Shqipërisë, qëndrimi në punë i grupit e punëtorëve që hynë në tregun e punës në vitet 2000 është katër deri nëntë vjet më e shkurtër se ajo e punëtorëve që filluan të punojnë në vitet 1970.
“Rezultatet e zbërthimit të APC (age-period-cohor- një model i niveleve demografike që përfshin një grupmoshë të gjerë në një hark kohor të caktuar) tregojnë se, siç pritej, kohëzgjatja e punës rritet me moshën . Megjithatë, ekziston një heterogjenitet thelbësor në të gjithë vendet: Profili i moshës më të theksuar është në Shqipëri, ku kohëzgjatja mesatare e punës është 2.2 vjet në moshën 30 vjeç dhe 11.0 vjet në moshën 50 vjeç, një ndryshim prej gati 9 vitesh” thuhet në studim
I njëjti sjell në vëmendje se në BE kjo diferencë është 2.3 vjet në moshën 30 vjeç dhe 10.2 vjet në moshën 50 vjeç. Të gjithë vendet me përjashtim të Shqipërisë kanë profile të mbajtjes së punës sipas moshës më të ulët sesa BE.
Për të gjithë vendet me përjashtim të Shqipërisë kohëzgjatja mesatare në punë ka ardhur duke rënë ndër breza.
“Një rezultat i dytë që bie në sy është profili pozitiv i qëndrimit në punë në breza në Shqipëri, i cili është shumë i ndryshëm nga ai e vendeve të tjera. Kulmi i profilit të grupit të Shqipërisë është vërejtur për personat e lindur në fillim të viteve 1970, të cilët kanë hyrë në tregun e punës në fillim të viteve 1990, kur Shqipëria filloi të kalonte nga një ekonomi e planifikuar në një ekonomi tregu. Largimet nga puna mund të kenë qenë veçanërisht të forta në vitet e para të tranzicionit (Çuka et al. 2003). Shqipëria është i vetmi vend në kampionin tonë ku mesatarja e qëndrimit të punës është rritur vazhdimisht gjatë dy dekadave të fundit . Ky trend i pazakontë mund të jetë një pasqyrim statistikor i daljes në pension të punëtorëve që ishin të detyruar të largoheshin nga sektori tradicional gjatë viteve të para të tranzicionit: Pushimi nga puna nga punët e tyre në mes të jetës së tyre profesionale, ata kishin një kohëzgjatje pune jashtëzakonisht të shkurtër për moshën e tyre në vitet pas tranzicionit” nënvizon studimi i ekonomistëve të BB.
Referuar dokumentit thuhet se të dhënat nga ky studim vijnë kryesisht nga anketat e fuqisë punëtore në Shqipëri, Bosnjë dhe Hercegovina, Kosova, Moldavia, Maqedonia e Veriut, Turqia dhe Serbia dhe nga rusishtja Anketa Longitudinal Mobility (RLMS).
Kohëzgjatja mesatare ndryshon ndjeshëm në vende të ndryshme, duke filluar nga rreth 7.4 vjet në Rusi në rreth 13.1 vjet në Serbi (Figura 1). Kjo periudhë e kohëzgjatjes së qëndrimit nuk është shumë e ndryshme nga ajo vëzhguar në Bashkimin Evropian, ku varion nga 7.4 vjet në Letoni në 12.7 vjet në Greqi . Nuk ka tendencë të përbashkët në kohëqëndrim për të shtatë vendet: Qëndrimi mesatar është në rritje në Shqipëri, rënie në Turqi dhe mbetet relativisht e qëndrueshme në pjesën tjetër të vendeve gjatë periudhës së mbuluar nga anketat.
Në Shqipëri, Serbi dhe Turqi, kohe qëndrimi është më i gjatë midis njerëzve që punojnë në firma të vogla (firma me dhjetë ose më pak punonjës); në pjesën e mbetur vendet, kohë-qëndrimi më i gjatë është midis njerëzve që punojnë në firma të mëdha (firma me më shumë se 50 punonjësit). Për sa i përket grupeve profesionale, njerëzit që punojnë në punë rutinë kanë kohë-qëndrim më të shkurtër sesa njerëzit që punojnë në punë jo rutinë në pesë nga shtatë vendet./ MONITOR
